زایمان زودرس

یکی از دغدغه‌های بزرگ هر خانمی در طول زندگی، دوران بارداری و تمام چالش‌های آن است. بسیاری از این افراد نگران این موضوع هستند که چه نوع زایمانی را برای خود انتخاب کنند و برخی دیگر درگیر اتفاقاتی نظیر زایمان زودرس هستند. حال اینکه این نوع زایمان به چه دلیلی برای فرد رخ می‌دهد یا باید برای پیشگیری از آن چه کاری انجام داد را در این مقاله مطالعه نمایید.

زایمان زودرس چه عوارضی دارد؟

زایمان زودرس ممکن است باعث بروز عوارض شدیدی برای مادر و گاهی اوقات برای نوزاد شود. نوزاد برای تکامل نیاز به مدت زمان نرمال طول بارداری دارد و بروز زایمان زودرس مانع از تشکیل کامل برخی از اندام‌های نوزاد به خصوص ریه خواهد شد. در صورت زایمان زودرس، متخصص زنان برای افزایش رشد جنین و تشکیل کامل ریه و دیگر اعضا داروهایی را تجویز می‌کنند. این امر باعث می‌شود احتمال زنده ماندن نوزاد در زایمان قبل از 34 هفته بالا باشد.

در ادامه سایر عوارضی که ممکن است برای نوزادان در زایمان کردن زودرس به وجود آید را بیان کردیم:

• مشکلات تکامل
• بروز خونریزی مغزی
• رخداد مشکلات تغذیه
• عدم حفظ درجه حرارت بدن نوزاد
• بروز عفونت و بیماری زردی
• بروز مشکلات تنفسی در نوزاد نارس
• آسیب دیدن سیستم عصبی نوزاد
• آسیب دستگاه گوارش نوزاد
• ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری ریوی، اختلالات مغزی، بیماری‌های شنوایی و بینایی

در صورتی که نوزاد بین هفته 34 و 37 به دنیا آید، احتمال ابتلا به این بیماری‌ها کمتر است.

علل بروز زایمان زودرس

علت مشخص و قطعی برای زایمان زودرس وجود ندارد اما برخی از عوامل که در این اتفاق تا حدودی موثر هستند را بیان می‌کنیم:

1. عفونت: ابتلا به برخی عفونت‌های ناحیه تناسلی باعث بروز زایمان زودرس می‌شود. در اثر ابتلا به این نوع عفونت‌ها، باکتری‌هایی در ناحیه تناسلی ایجاد می‌شوند که باعث نازک شدن کیسه آمینوتیک و در نتیجه پاره شدن آن خواهد شد. در صورتی که عفونت‌های ناحیه تناسلی، سبب تضعیف غشا می‌شوند و با ایجاد التهابات و بروز اختلالات و بسیاری عوامل دیگر باعث زایمان زودرس فرد می‌شوند.

2. کلامیدیا و گنوره: خانم‌های باردار باید از نظر ابتلا به این بیماری مورد آزمایش قرار گیرند. در صورت ابتلا به عفونت‌هایی از این نوع باید درمان بدون اتلاف وقت صورت گیرد و در ادامه دوره بارداری برای رابطه جنسی از کاندوم استفاده شود.

3. واژینوباکتریال: از دیگر بیماری‌هایی که امکان ابتلا به زایمان زودرس را افزایش می‌دهد، وجود واژینوباکتریال‌ها است که درمان به موقع مانع از زایمان زودرس خانم‌ها خواهد شد.

4. عفونت‌های داخلی: ابتلا به عفونت‌های کلیه، ذات‌الریه و عود کردن آپاندیس باعث بروز زایمان زودرس می‌شود.

5. عفونت ادراری: وجود عفونت در ادرار مانند باکتریوری که بدون علائم است، این نوع زایمان را موجب می‌شود.

6. اختلال در جفت: جفت سر راهی و چسبندگی جفت و یا جدا شدن جفت به طور زود هنگام از دیگر عوامل زایمان پیش از موعد است.

7. در صورت بزرگ بودن رحم مادر باردار و افزایش بیش از حد مایع آمینوتیک.

8. وجود اختلالات فیزیکی در رحم مادر و دهانه رحم مانند کوتاهی دهانه رحم که این امر باعث باز شدن دهانه بدون انقباضات رحمی می‌شود.

چه افرادی بیشتر در خطر زایمان زودرس هستند؟

افرادی که بیشتر از بقیه در خطر زایمان زودتر هستند عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی
• بارداری در سنین بالا
• داشتن سابقه زایمان زودرس
• مصرف سیگار و دخانیات
• مصرف مشروبات الکلی
• داشتن استرس زیاد و فعالیت شدید
• ابتلا به کم خونی در اوایل بارداری
• بارداری قبل از رسیدن به سن 17 سال
• لاغری و کاهش وزن قبل از شروع بارداری
• خونریزی واژینال در سه ماه اول و دوم بارداری
• در صورت نابارور بودن و با درمان باردار شده‌اند
• در معرض آسیب دیدن مانند خشونت‌های خانوادگی

نحوه تشخیص زایمان زودرس

از سه طریق می‌توان زایمان زودرس را تشخیص داد:

اندازه گیری طول دهانه رحم

پزشک متخصص زنان، جنین را از نظر مشکلات و بیماری مانند نارسایی قلب بررسی می‌کند. بررسی انقباضات رحم مادر و نازک شدن دهانه رحم نیز در تشخیص این نوع زایمان بسیار موثر است. بعد از بررسی تمامی این موارد، وجود عفونت در رحم مادر را معاینه خواهند کرد.

سونوگرافی

با انجام سونوگرافی میزان مایع آمنیوتیک و سن و رشد جنین و همچنین دهانه رحم را معاینه خواهند کرد. در صورت عدم تطابق هر یک از این موارد با حالت طبیعی و نرمال، برای خانم باردار استراحت تجویز می‌کنند. در صورت بروز خونریزی واژینال و لکه بینی نیز از این نوع سونوگرافی به طور حتم استفاده خواهند کرد. در صورتی که بعد از تجویز پزشک با انجام سونوگرافی جدید دهانه رحم مادر قبل از 24 هفته بارداری باز شود، پزشک در برخی موارد با استفاده از بخیه دهانه رحم از زایمان زودرس جلوگیری می‌کند که به این روش درمانی، سرکلاژ گویند.

غربالگری فیبرونکتین جنینی

این تست برای افرادی تجویز می‌شود که دارای درد و علائم زایمان زودرس هستند. به این ترتیب که اگر فیبرونکتین جنینی و پروتئین تولید شده توسط جنین بیش از حد نرمال باشد، نشانه زایمان زودرس است. در این موارد پزشک داروهای جلوگیری از زایمان و کورتیکواستروئید را برای رشد سریع نوزاد قبل از زایمان تجویز می‌کند.

درمان نوزاد زودرس

راه درمان کردن نوزاد زودرس به شرح زیر است:

• نوزاد متولد شده از زایمان زودرس، در روزها و هفته‌های اول باید در بیمارستان و بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بستری باشد و میزان تنفس، ضربان قلب، میزان اکسیژن خون او مورد بررسی قرار گیرد. نوزادان نارس توان تغذیه را نداشته و تغذیه باید از طریق ورید و لوله‌گذاری دهان و بینی انجام شود. به علت نقص در تکامل ریه، امکان تنفس کامل وجود ندارد و باید از طریق دستگاه اکسیژن دریافت شود.
• دستگاه تنفس مصنوعی ونتیلاتور: این دستگاه اکسیژن را به ریه نوزاد پمپاژ می‌کند.
• استفاده از فشار مثبت مداوم: با استفاده از فشار هوای ملایم، مجاری هوایی را باز نگه می‌دارند.
• هود اکسیژن: این ابزار برای تامین اکسیژن نوزاد روی سر او قرار می‌گیرد.

آیا می توان از زایمان زودرس پیشگیری کرد؟

برای جلوگیری از زایمان زودرس و داشتن فرزندی سالم نیاز است، تغییراتی در عادات زندگی خود ایجاد کنید:

• عدم مصرف مشروبات الکلی.
• دوری از استرس و فشار.
• دوری از مصرف سیگار و مواد مخدر.
• پرهیز از مصرف داروها بدون تجویز پزشک.
• داشتن رژیم غذایی مناسب در زمان بارداری.
• انجام ورزش و فعالیت بنی تحت نظر متخصص زنان.
• کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون.
• داشتن وزن ایده‌آل و دوری از چاقی و لاغری مفرط.
• بارداری در سنین درست (دوری از بارداری در سن کم و بالای 35 سال).
• مراقبت‌های ویژه در زمان شروع بارداری به خصوص افرادی که سابقه زایمان زودرس را دارند.
• در صورتی که شرایط بدنی سالم دارید و نوزاد مشکل ندارد، زایمان طبیعی انجام دهید.
• از علائم زایمان زودرس اطلاع داشته باشید و در صورت بروز این علائم خیلی سریع به بهترین متخصص زنان مراجعه کنید.

اگر نوزاد در هفته 35 به دنیا آید چه اتفاقی می افتد؟

هر نوزادی که قبل از هفته 37 بارداری متولد شود، نارس بوده و ممکن است نوزاد به هر یک از عوارض گفته شده، دچار باشد.

اگر زایمان اولیه زودرس باشد زایمان دوم زودرس می شود؟

خانم‌هایی که یک بارداری و زایمان زودرس را تجربه کردند باید برای زایمان دوم بیشتر به این موضوع توجه کنند و حتماً متخصص زنان خود را در جریان قرار دهند. برخی از متخصصین برای این خانم‌های باردار، داروی پروژسترون تجویز می‌کنند که از بروز زایمان زودرس جلوگیری می‌کند.