در طول دوران بارداری روش‌های تشخیصی زیادی وجود دارند که با استفاده از آن، سلامت جنین و وجود ناهنجاری‌های ژنتیکی را مورد بررسی قرار می‌دهند. یکی از مهمترین تست‌های تشخیصی، آزمایش آمنیوسنتز است که قبل از تولد فرزند انجام میشود اما برای همه خانم‌های باردار مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. در ادامه در رابطه با اینکه چرا این نوع تست تجویز می‌گردد و چه بیماری‌هایی با آن مورد بررسی قرار می‌گیرند صحبت کرده و بیان خواهیم کرد که این روش تشخیصی چه عوارضی برای جنین و مادر خواهد داشت.
تست آمنیوسنتز چیست؟
تست آمنیوسنتز یکی از کاربردی‌ترین روش‌های تشخیصی برای بررسی سلامت جنین است. این تست اینگونه است که با یک سوزن نازک، مایع آمنیوتیک را از غشای محافظ جنین خارج می‌کنند و آزمایشات لازم را انجام می‌دهند. این مایع دارای رنگ زرد بوده و برای محافظت جنین از ضربه و کنترل دمای بدن جنین در اطراف وی قرار دارد. متخصص زنان با آزمایشات لازم بر روی این مایع، از ابتلای جنین به بیماری و ناهنجاری‌های مادرزادی ژنتیکی اطلاع پیدا می‌کند.
انجام این تست معمولاً در سه ماهه دوم بارداری و در هفته 15 در خانم‌های دارای شرایط استثنایی یا بالای 36 سال انجام میشود. برای بررسی ابتلای نوزاد به بیماری‌هایی مانند سندروم داون، اسپینا، بیفیدا، فیبروز کسیتیک و همچنین بررسی رشد کامل ریه کاربرد دارد. این تست برای مادر و جنین دارای خطراتی است و مادرانی که این تست را انجام می‌دهند، بیشتر در معرض خطر بیماری‌های ژنتیکی هستند و همچنین این تست احتمال سقط جنین را بالا می‌برد. میزان مایع آمنیوتیکی که خارج می‌کنند، حدود 20 میلی‌لیتر است که برای بررسی‌های بیشتر توسط آزمایشگاه مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
علل انجام تست آمنیوسنتز
همان طور که گفته شد، تست آمنیوسنتز برای تمامی افراد باردار استفاده نمی‌شود و فقط برای خانم‌هایی که متخصص زنان مشکلی برایشان پیش‌بینی کرده یا دارای سن بالا هستند مورد استفاده قرار می‌گیرد. علل انجام است تست عبارتند از:
- وجود نتایج غیرطبیعی در سونوگرافی.
- ابتلا والدین به بیماری‌هایی از قبیل تالاسمی.
- ابتلا به سابقه خانوادگی در بیماری‌های مادر زادی.
- نتیجه آزمایش ژنتیکی در زمان بارداری غیر طبیعی باشد.
- در صورتی که زایمان‌های قبلی فرزند دارای نقص مادرزادی باشد.
- بارداری در سنین بالا باشد (خانم‌هایی که در سن بالای 36 سال باردار می‌شوند).
تست آمنیوسنتز چگونه انجام میشود؟
مادر بعد از پوشیدن لباس مخصوص روی تخت دراز کشیده و در ابتدا، تست برای تشخیص محل قرارگیری جنین و جفت سونوگرافی انجام میشود. بعد از ضد عفونی کردن و بیحسی محل ورود سرنگ، سوزن نازک بلندی را وارد رحم می‌کند و این روند توسط سونوگرافی هدایت میشود. در این مرحله سوزن وارد کیسه محافظ جنین میشود و مقدار کمی از مایع آمنیوتیک برداشته میشود.
در زمان انجام تست آمنیوسنتز ممکن است مادر دارای درد و سوزش باشد که این درد به سرعت برطرف میشود. مدت زمان پاسخگویی نتیجه تست حدود 2 هفته است.
سوراخ ایجاد شده در کیسه دور جنین بعد از آمنیوسنتز خطرناک است؟
سوالی که بسیار متداول است این است که بعد از خروج سوزن از کیسه، سوراخ ایجاد شده در کیسه نوزاد خطرناک است؟ در پاسخ باید گفت این سوراخ ایجاد شده توسط مایع مخاطی غشا خیلی سریع بسته میشود و خطری برای جنین ندارد. در صورتی که جنین دو قلو باشد، به علت اینکه هر جنین کیسه آمنیوتیک مخصوص به خود را دارد، باید از هر دو کیسه نمونه‌برداری انجام شود.
خطرات تست آمنیوسنتز
این تست که نمونه‌برداری از داخل رحم مادر است، در حدود 10 درصد باعث سقط جنین میشود و به همین دلیل تا حد امکان متخصص زنان از این روش استفاده نمی‌کند.
احتمال ابتلا به عفونت بعد از نمونه‌برداری بسیار پایین است اما دور از تصور نیست. سوراخ ایجاد شده در کیسه جنین در مدت کوتاهی ترمیم شده و مقدار مایع آمنیوتیک که در نمونه‌برداری خارج میشود، جایگزین میشود. بنابراین این سوراخ باعث بروز عفونت نمی‌شود.
بعد از انجام نمونه‌برداری، ممکن است مقداری ترشح و خون در ناحیه سوراخ شده وجود داشته باشد.
انقباضات و اسپاسم عضلانی برای فرد رخ می‌دهد که بعد از 2 تا 3 روز برطرف میشود. در صورتی که انقباضات عضلانی به علت نمونه‌برداری در مادر باعث بروز خونریزی و ترشح شود، باید خیلی سریع به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید.
باید یادآور شد که این تست با وجود خطراتش، اطلاعات مفیدی را در مورد سلامت جنین به پزشک می‌دهد. انجام دادن آمنیوسنتز و اطلاع از مشکلات و ناهنجاری‌های جنین بسیار بهتر و مفیدتر از عدم انجام آن است.
مراقبت های قبل از تست آمنیوسنتز
کارهایی که قبل از انجام این تست باید انجام دهید، به شرح زیر است:
- مصرف برخی داروها یک هفته قبل از نمونه‌برداری مانند هپارین، آسپرین و وارفارین را متوقف کنید. در رابطه با هر یک از داروهای مصرفی، با دکتر خود مشورت نمایید.
- بردن همراه در زمان نمونه‌برداری الزامی است. به این علت که در صورت بروز مشکل شما را همراهی کند.
- برای انجام آزمایش لازم است مثانه پر باشد بنابراین ادرار خود را قبل از آزمایش تخلیه نکنید.
- آزمایش خون برای مشخص کردن گروه خونی مادر ضروری است. در صورتی که گروه خونی مادر RH منفی باشد باید قبل از نمونه‌برداری آمپول روگام تزریق میشود.
- در صورتی که به داروهای بیحسی حساسیت دارید باید به پزشک متخصص زنان و زایمان خود اطلاع دهید.
- این مورد را بدانید که برای انجام تست آمنیوسنتز اجازه همسر لازم است.
مراقبت های بعد از آمنیوسنتز
بعد از انجام تست آمنیوسنتز باید به مدت 24 ساعت استراحت کنید و از انجام فعالیت‌های سنگین و انجام ورزش خودداری کنید. در صورت بروز درد در ناحیه شکمی و لگن با تجویز پزشک خود، برای کاهش درد دارویی مانند استامینوفن مصرف کنید. مجدد تاکید می‌گردد که مصرف هر نوع داروی تسکین دهنده درد باید با تجویز متخصص زنان باشد. روز بعد از انجام نمونه‌برداری می‌توانید، فعالیت‌های روزمره خود را از سر بگیرید. به مدت یک هفته از برقراری رابطه جنسی خودداری نمایید.
بدون دیدگاه